Suriye de isyan dalgasina kapilan ülkeler arasina girdi. Besar Esad karsitlari güvenlik güçlerinin sert müdahalesine ragmen protestolarini sürdürüyor. Uzmanlar Suriyenin gelecegini Deutsche Welle ye degerlendirdi.
Suriye Devlet Baskani Besar Esad, 1971 yilinda darbeyle iktidara gelen babasi Hafiz Esad’in ölümünün ardindan 2000 yilinda iktidari devralmisti. Uzmanlar, ülkeyi olaganüstü hal ile yöneten Hafiz Esad’in ardindan, Besar Esad’in yeni bir bahar dönemi baslatacagina inaniyordu.
Ancak, Londra’da ögrenimini tamamlayan göz doktoru Besar Esad, babasinin izinden giderek, muhalefeti baski altinda tutan yönetim tarzini sürdürdü. Esad yönetimi, protesto gösterilerine sert sekilde müdahale ediyor. Geçtigimiz Çarsamba günü güvenlik güçlerinin bir camiye düzenledikleri baskinda resmi verilere göre alti, muhaliflere göre 100 kisi hayatini kaybetti.
“Kivilcim bir Arap ülkesinden digerine siçriyor. Suriye de bundan kaçamaz. Sam’daki rejim bunun disinda kalamaz”seklinde konusan Alman Islam bilimci Udo Steinbach, Arap dünyasindaki halk hareketinin, Suriye Devlet Baskani Besar Esad’i da etkileyecegini ifade etti.
"Isyanin tetikleyicisi issizlik ve gelir düzeyi"
Besar Esad iktidari sonrasi, ülkedeki ekonomik durum da daha iyiye gitmedi. Ülkedeki gençlerin issizlik orani yüzde 20 oraninda seyrediyor. “Ekonomik çaresizlik, yolsuzluklara karsi duyulan hosnutsuzluk, dislanma duygusu ve katilim imkanlarinin eksikligi, ki bu daha ziyade ülkenin güneyinde, baskent Sam’dan uzakta, ekonomik sikintinin daha yogun oldugu yerlerde daha fazla hissediliyor. Buralarda ekonomik kosullarin olumsuzlugu baskent Sam ya da Halep gibi kentlerden daha çok hissediliyor. Ki oralar da kaynamaya basladi" diyen, Islam bilimci Udo Steinbach, gelir düzeyinin ve issizligin halk ayaklanmasini tetikledigine isaret etti.
Ülkede baslayan protesto gösterilerinin, bölgede önemli bir güç olan Sam yönetimini sarsip sarsmayacagi belirsiz. Esad yönetiminin en güçlü tabanini Aleviler olusturuyor. Aleviler, Baas Partisi ve gizli servis içindeki en önemli görevleri ellerinde bulunduruyor. Hamburg merkezli Ortadogu Arastirmalari Enstitüsü GIGA’dan Andre Bank, “Bu tabiî ki bir sorun. Ancak rejimin ayakta kalabilmesi için önemli olabilir. Nitekim Misir’dakinden farkli olarak, Suriye ordusu ve gizli servisi, Esad’in karsisinda yer almayacaktir. Çünkü Besar Esad’in sonu onlarin da sonu olur” diyerek, bu durumun Esad yönetiminin lehine isleyebilecegine isaret etti.
Sam, Iran'a bel bagliyor
Esad yönetimi, Aleviler’in yani sira disarida da Iran’a bel bagliyor. Iran ile ittifak 1970’li yillarin sonu ve 80’li yillarin baslarinda, dönemin Irak Devlet Baskani Saddam Hüseyin’in nüfuzunu azaltmak üzere baslatilmisti. Nitekim Saddam Hüseyin, 1979 yilindaki Islamî devrimden bir yil sonra Iran’a saldirmis, Birinci Körfez Savasi’ni tetiklemis ve Arap birligi yanlisi ayni Baas partisine mensup olmalarina ragmen Hafiz Esad ile yildizlari hiç barismamisti. “Bu, rejimlerin bir dayanismasi, halklarin degil. Halkin yüzde 80'inin Sünni oldugu Suriye ile halklar arasinda sicak bir iliski hiç olmadi” seklinde konusan Islam bilimci Steinbach, bugünkü halk ayaklanmalarinda Sam yönetiminin Tahran yönetiminden destek almasinin mümkün görünmedigini belirtti.
Uzmanlar, Suriye'deki siyasi gelismelerin seyrinin, Devlet Baskani Esad'in protestolara nasil karsilik verecegine ya da söz verdigi reformlari hayata geçirmesine bagli oldugu görüsünde. Islam bilimci Steinbach, Esad'in devrilmesi durumunda, bunun Ortadogu'daki baris sürecine de etkileri olacagini ifade etti.
Kaynak: Deutsche Welle
