ANKARA (AA) Türkiye, Asya ile Avrupa kıtaları arasında denizin altından kesintisiz demiryolu ulaşımı sağlayacak dünyanın en büyük ve önemli projelerinden Marmaray için gün sayıyor.
Cumhuriyetin 90. kuruluş yılı olan 29 Ekimde devletin zirvesi ile dünya liderlerinin katılımıyla açılacak olan dev proje, teknolojik alt yapısı, ekonomik büyüklüğü, demiryolu ulaşımına kazandıracağı ivme ve daha birçok yenilik bakımından şimdiden tüm dünyanın dikkatini çekmiş durumda. Ancak Türkiye'nin 1,5 asırlık rüyasına kavuşması o kadar da kolay olmadı. Asrın Projesi diye de adlandırılan Marmarayın 153 yıllık uzun ve zorlu bir yapım öyküsü var.
-Sultan Sultan Abdülmecid hayal etti
İstanbul Boğazı'nın altından geçecek bir demiryolu tüneli ile ilgili ilk düşünce 1860 yılında Sultan Abdülmecid tarafından dile getirildi. İstanbul Boğazı altından geçiş ilk olarak deniz dibi üzerine inşa edilen sütunların üzerine yerleştirilen tünel olarak planlandı. Bu fikir, izleyen dönem içerisinde daha ileri düzeyde değerlendirildi ve 1902 yılında bir tasarım geliştirildi.
Bu tasarımda İstanbul Boğazı'nın altından geçen bir demiryolu tüneli öngörülüyordu, ancak tasarımda, deniz dibi üzerine yerleştirilen bir tünelden bahsedildi. O zamandan bu yana, çok farklı fikir ve düşünceler denendi ve yeni teknolojiler tasarıma dönüştü. İstanbul Boğazı'nın altından geçen bir demiryolu toplu ulaşım bağlantısı isteği, 1980'li yılların başlarında giderek arttı ve 1987'de ilk geniş kapsamlı fizibilite etüdü gerçekleştirildi.
Çalışmalar sonucunda bugünkü projede belirlenen güzergah, en iyi güzergah olarak belirlendi. 1987 yılında ana hatlarıyla belirlenen proje, ilerleyen yıllarda tartışıldı ve 1995'te, daha detaylı etüt ve çalışmaların gerçekleştirilmesine ve 1987'deki yolcu talebi tahminleri dahil olmak üzere fizibilite etütlerin güncellenmesine karar verildi.
-İlk kazma 2004te vuruldu
Bu çalışmalar 1998 yılında tamamlandı, elde edilen sonuçlar daha önceden elde edilen sonuçların doğruluğunu göstererek, projenin İstanbul'da çalışan ve yaşayan insanlara birçok avantaj sunacağını ve şehirdeki trafik sıkışıklığıyla ilgili hızla artan sorunları azaltacağını ortaya çıkardı. 1999 yılında Türkiye ve Japon Uluslararası İşbirliği Bankası (JBIC) arasında bir finansman anlaşması imzalandı.
Bu kredi anlaşması, projenin İstanbul Boğaz Geçişi bölümü için öngörülen finansmanın temelini oluşturdu ve Mart 2002'de proje için ihale dokümanları hazırlandı. Aynı yıl boğaz tüp geçişi ve yaklaşım tünelleri ile 4 istasyon inşaatını kapsayan sözleşme BC1 Demiryolu Boğaz Tüp Geçişi İnşaatı, Tüneller ve İstasyonlar işi ihale edildi, ihaleyi alan ortak girişim ile Mayıs 2004'te sözleşme imzalanarak Ağustos 2004'te Türkiyenin 1,5 asırlık rüyası için ilk kazma vuruldu.
Delme ve batırma tünelleri olmak üzere 13,6 kilometresi yer altında ve deniz altında olacak toplam 76,6 kilometrelik Marmaray Projesinin en önemli aşamalarından biri olan Ayrılıkçeşme-Üsküdar-Kazlıçeşme-Yenikapı arasında delme tünellerin kazılmasına 21 Aralık 2006 tarihinde başlandı.
-İlk tüp tünel 2007de batırıldı
Marmarayın İstanbul Boğazı altından geçişini sağlayacak 11 tünelin ilki, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım ve dönemin DLH Genel Müdürü Ahmet Arslanın katıldığı törenle 24 Mart 2007de denize batırıldı.
Dünyanın deniz altında en derine yerleştirilen tünellerin sonuncusu ise yine Bakan Yıldırım katıldığı törenle 23 Eylül 2008de Boğazın 60 metre altındaki yerini aldı.
-İlk ray kaynağını Başbakan Erdoğan yaptı
Türkiye'nin 150 yıllık rüyasında, yeni bir dönüm noktası da 15 Ocak 2012de Ayrılıkçeşme tünel girişinde gerçekleşti. Başbakan Erdoğan, geçen yıl 15 Ocakta Ayrılıkçeşmede Marmarayın ilk ray kaynağını yaptı.
-Başbakan Erdoğan, makinist koltuğunda
Sadece Anadolu ve Avrupa yakalarını değil, bir anlamda, Pekin ile Londra arasını kesintisiz demiryolu hattı ile birleştirecek Marmaray Projesinde ilk test sürüşü 4 Ağustos 2013 tarihinde yapıldı. İlk test sürüşünde makinist koltuğunda Başbakan Erdoğan oturdu. Erdoğan, kendi kullandığı trenle İstanbul Boğazının altından Asya yakasından Avrupa yakasına geçti.
-Türkiye, 1,5 asırlık hayali için gün sayıyor
Türkiye, 150 yıldır beklediği hayaline, binlerce işçi, 1343 teknik uzman ve mühendisin çalışmaları sonucunda Cumhuriyet'in 90. yıldönümünde kavuşacak. Asya ve Avrupa'yı deniz altından demiryolu bağlantısıyla birleştirecek Marmaray, 29 Ekim'de Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Başbakan Erdoğan tarafından açılacak.
Marmaray Projesi, üçü yer altında olmak üzere 5 istasyondan oluşuyor. Marmarayın ilk istasyonu Ayrılıkçeşme, Kadıköy-Kartal-Kaynarca metro hattıyla entegre olacak.
-2 kıta 4 dakika
Marmaray'da yolculuk süresi, Gebze ve Halkalı arası 105 dakika, Bostancı ve Bakırköy arası 37 dakika, Söğütlüçeşme ve Yenikapı arası 12 dakika, Üsküdar ve Sirkeci arası 4 dakika olacak.
Tek yönde saatte 75 bin, günde ortalama 1 milyon 200 bin yolcu taşınması hedeflenen Marmaray'da bilet fiyatları ise şehir içi ulaşımda olduğu gibi 1,95 lira olarak belirlendi. Vatandaşlar İstanbulkart'ı, Marmaray'da kullanabilecek. Açılışın ardından Marmaray'ın işletmesi TCDD Genel Müdürlüğüne devredilecek.
-Kentiçi ulaşımda raylı sistemlerin payı önemli oranda artacak
Kentiçi ulaşımda raylı sistemlerin payını yüzde 28'e çıkaracak ve İstanbul'un trafik sorununu önemli ölçüde azaltacak Marmaray, İstanbul-Ankara Yüksek Hızlı Tren Hattı'nın yanı sıra İstanbul Metrosu'na da bağlanacak
Açılış töreninin yapılacağı Üsküdar İstasyonunu, İstanbul Boğazında ilk tüp geçit çalışması olan Çini pano ile İstanbula Üsküdardan bakışın yer aldığı seramik pano süsleyecek.
Yenikapı Arkeoparkının hemen yanında yer alacak ve bir transfer merkezi gibi çalışacak Yenikapı İstasyonu da kum rengi doğal taşla dairesel kiriş boyunca istasyon bölgesinde yapılan arkeolojik kazıları anımsatan rölyef çalışması yer alacak. Proje kapsamında gerçekleştirilen arkeolojik kazılardaki buluntulardan esinlenerek dizayn edilen söz konusu istasyonda Neolitik Çağ, Bizans ve Osmanlı dönemlerini simgeleyen uygarlık katmanları yer alacak. Ayrıca 4-5. yüzyıldan kalma 12 nolu batığın replikası, sanat panosu içinde sergilenecek.
Projenin son istasyonu olan Kazlıçeşme ise İstanbulun simgesi erguvanlarla renklendirilecek ve kaz motifleriyle süslenecek.
-Tarihi eserler sergilenecek
Marmaray çalışmalarında yapılan arkeolojik kazılarda 35 binin üzerinde tarihi eser ile 13 batık gemi çıkarıldı.
Marmarayda çalışmalar, 2004'te Arkeolojik Kazı Başlatma töreniyle başladı. Kazılarda İstanbul'un tarihine ışık tutacak birçok eser gün yüzüne çıkarıldı. İstanbul tarihini 8500 yıl geriye MÖ 6500lü yıllara götüren ilk İstanbullunun iskeleti ve 8500 yıllık ayak izleri bu kazılarda bulunurken, dünya literatüründe yer alan ama izine bir türlü rastlanamayan Thedesius Limanı'nın da Yenikapıda olduğu ortaya çıktı. "Milenyum limanı" da denilen bu alanda, 37 batık gemiye rastlandı. Bu gemilerden en dikkat çekeni ise "12 nolu batık", yüküyle battığı günkü haliyle gün ışığına çıkarıldı.
Marmaray Projesi kapsamındaki arkeolojik kazılar ile buluntuların kaldırılması işlemleri geçen yıl tamamlandı. Bu tarihi değerler, Yenikapı 100 ada olarak nitelendirilen bölgede kurulacak Arkeoparkta ve Marmaray Müzesi'nde sergilenecek.
